Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, Γαλλικά μαχητικά πετούν πάνω από τη Βεγγάζη ενώ φαίνεται ήδη να έχουν πλήξει κάποια λιβυκά οχήματα που συμμετείχαν στην επιχείρηση ανακατάληψης της πόλης από τις δυνάμεις του Καντάφι.
Αμερικανικές πηγές αναφέρουν ότι είχε προγραμματισθεί το πρωί ναυτική επιχείρηση των αμερικανικών δυνάμεων οι οποίες με πυραύλους κρουζ τύπου Tomahawk θα έπλητταν στόχους της Λιβυκής αεράμυνας. Ωστόσο, το αμερικανικό Πεντάγωνο αρνήθηκε να αποκαλύψει αν τα πλήγματα πραγματοποιήθηκαν ή όχι.
Οι πρώτες εκτιμήσεις αφήνουν να διαφανεί ότι τον κύριο όγκο των επιχειρήσεων θα υποστηρίξουν αρχικά οι Ευρωπαίοι και οι μεσανατολικές δυνάμεις, σε μια προσπάθεια να φανεί ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν συμμετέχουν στην επέμβαση σε ένα ξένο κράτος, το οποίο μάλιστα κατέχει "ιδιαίτερη" θέση στο σημερινό ενεργειακό μωσαϊκό. Παρ' όλα αυτά, αξιωματούχοι της Αμερικανικής αεροπορίας (USAF) δεν απέκλεισαν την συμμετοχή στις επιχειρήσεις εφόσον οι καταστάσεις το απαιτήσουν και ειδικά αφότου αξιολογηθεί η απειλή της λιβυκής αεράμυνας έναντι των ευρωπαϊκών αεροσκαφών. Αναμφίβολα, αεροσκάφη F-22 θα χρησιμοποιηθούν διότι κατέχουν ιδιαίτερο πλεονέκτημα σε πεδίο μάχης κορεσμένο από αντιεροπορικές δυνάμεις.
Η επέμβαση της πολυεθνικής δύναμης καταδεικνύει, για μία ακόμα φορά, ότι η διεθνής κοινότητα έχει τη δυνατότητα να επεμβαίνει συνεργατικά στις περιπτώσεις που απαιτούν στρατιωτική ισχύ για την προστασία θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου (στη συγκεκριμένη περίπτωση, το δικαίωμα στη ζωή των αμάχων).
Ωστόσο, η καθυστέρηση στη λήψη αποφάσεων και κυρίως η επιλεκτικότητα των επεμβάσεων καταδεικνύει ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι στην πραγματικότητα πολύ χαμηλά στην ατζέντα των μεγάλων δυνάμεων και δεν αποτελούν κριτήριο για τη συνολική αξιολόγηση της πολιτικής τους. Αρκεί κανείς να αναλογιστεί τη διεθνή αντίδραση σε άλλες περιπτώσεις κατάφωρης παραβίασης δικαιωμάτων όπου οι ισχυρότερες δυνάμεις έμειναν απαθείς και με τη συμπεριφορά τους ενίσχυσαν τον επιτιθέμενο ή τον δυνάστη.
Διότι ναι μεν είναι λίγοι οι ηγέτες του σήμερα που είναι τόσο απεχθείς όσο ο Καντάφι, αλλά είναι πολλοί οι πολίτες που σφαγιάστηκαν από κρατικές δυνάμεις όταν όρθωσαν το ανάστημά τους και περιφρούρησαν τα θεμελιώδη δικαιώματά τους. Και μιλάμε για τις τελευταίες δεκαετίες, όχι στον Ψυχρό Πόλεμο ή και παλαιότερα.
Κανείς δεν επενέβη ουσιαστικά για να προασπίσει τα δικαιώματα των Κούρδων του Βορείου Ιράκ μετά τον πόλεμο του Κόλπου του 1990, κανείς δεν μίλησε για το σφαγιασμό των Κούρδων της ανατολικής Τουρκίας τις τελευταίες δεκαετίας, δεν πραγματοποιήθηκαν στρατιωτικά πλήγματα σε ισραηλινούς στόχους στη Λωρίδα της Γάζας, δεν προστατεύθηκαν οι ισραηλινοί πληθυσμού από τις επιχειρήσεις των μεσανατολιτών τρομοκρατών, δεν επενέβη κανείς στο Λίβανο το 2006, η διεθνής κοινότητα δεν έστειλε στρατιωτικές δυνάμεις στην Τσετσενία ή στη Νότια Οσετία (όπου ο ρωσικός στρατός "αλώνισε" ελεύθερος), δεν επενέβη η διεθνής κοινότητα στο Μπαχρέιν (επενέβη όμως η... Σαουδική Αραβία) και δεν θα επέμβει η διεθνής κοινότητα στη Σαουδική Αραβία αν κάποιοι σηκώσουν και κεφάλι και αμφισβητήσουν ένα από τα πιο αυταρχικά μοναρχικά καθεστώτα του πλανήτη... το οποίο είναι βέβαια και στυλοβάτης της παγκόσμιας αγοράς ενέργειας. Τελικά, μπορεί κανείς να ελπίζει στη Διεθνή Κοινότητα και τις ανθρωπιστικές αρχές;
Όχι, μπορεί όμως να υπολογίζει στα συμφέροντα και στους συμμάχους. Διότι μπορεί η επέμβαση στη Λιβύη να είναι μια κλασική περίπτωση επέμβασης στα εσωτερικά ενός άλλου κράτους (μια αρχή που φαίνεται ότι στις περιπτώσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω έγινε σεβαστή), αλλά είναι ταυτόχρονα μια πρώτη και σωστή αντίδραση στην τρομερή αστάθεια που χαρακτηρίζει τα καθεστώτα της βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Κανείς, και λέγοντας κανείς εννοούμε και την Ελλάδα, δεν έχει συμφέρον να συντηρεί καθεστώτα "παρίες" τα οποία μπορούν ανά πάσα στιγμή να ανατραπούν πλημμυρίζοντας στο αίμα ολόκληρες χώρες και τα οποία μπορούν να προκαλέσουν πολύ ευρύτερους γεωγραφικά κραδασμούς. Σκεπτόμενοι στρατηγικά, οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί μπορούν να "ανεχθούν" συμπεριφορές ηγεσιών που παραβιάζουν κατάφωρα κάθε θεμελιώδες δικαίωμα του ανθρώπου... αλλά δεν πρόκειται ποτέ να επιτρέψουν οι εν λόγω συμπεριφορές να οδηγήσουν σε αναταράξεις που θα προκαλέσουν μεγαλύτερη αιματοχυσία και θα απειλήσουν και κρίσιμα εθνικά συμφέροντα.
Η επιλεκτικότητα της επέμβασης είναι, με βάση τα παραπάνω, αναπόφευκτη και έχει υποκειμενικά ελατήρια. Αυτό θα πρέπει να βάλει σε σκέψεις όλους εμάς που ασχολούμαστε με τον χώρο της άμυνας και της εξωτερικής πολιτικής:
Πόσο γρήγορα, με ποια κίνητρα και με τι αποτελεσματικότητα μπορεί να λειτουργήσει η διεθνής κοινότητα σε περιπτώσεις που απαιτείται επέμβαση; Σε αυτή την περίπτωση καθυστέρησε πολύ και ίσως αυτό αποβεί σε βάρος της.
Ποιος ο ρόλος της διεθνούς κοινότητας στις περιπτώσεις που ομάδες αμφισβήτησης της εξουσίας αναδύονται μέσα στο κράτος και αποπειρώνται την ανεξαρτητοποίηση ή την αλλαγή της κυβέρνησης με ένοπλα μέσα;
Με άλλα λόγια, στο παρόν διεθνές σύστημα, ποια είναι τα όρια της κυριαρχίας του κράτους και μέχρι που μπορεί να φτάσει η εξουσία του;
Ίσως όχι πολύ μακριά...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου